ABC AUTOGAZU
Propan i butan w stanie gazowym wydobywa się bezpośrednio z odwiertów ropy naftowej lub gazu ziemnego. Wydobyte gazy następnie skrapla się.
Głównym dostawcą gazu płynnego są rafinerie ropy naftowej. Powstaje on w czasie przeróbki ropy naftowej w procesach: krakowania, uwodorniania, pirolizy
Otrzymany gaz płynny zawiera znaczne ilości zanieczyszczeń, które są (przed przekazaniem go do dystrybucji) usuwane zarówno z fazy gazowej i ciekłej.
Skład gazu płynnego
Propan i butan należą do grupy wyższych węglowodorów nasyconych. Nazwa węglowodory jest to ogólna nazwa związków węgla (symbol C) i wodoru (symbol H).
Wzory strukturalne szeregu metanowego węglowodorów
Wzory strukturalne szeregu olefinowego węglowodorów
Ciśnienie nasycenia gazu płynnego
Ciśnieniem nasycenia nazywamy ciśnienie, przy którym następuje przejście fazy ciekłej w fazę gazową i odwrotnie w zależności od temperatury. Zależności ciśnienia i temperatury przedstawiane są w postaci krzywych wrzenia (nasycenia). W obszarze ponad krzywą wrzenia gaz płynny jest w postaci ciekłej, a poniżej w stanie gazowym.
Ciśnienie nasycenia pary propanu, butanu oraz mieszaniny propan-butanu
Gwarancją najwyższej jakości LPG jest wystawiane świadectwo zgodności na jakość gazu zgodnie z wymienionymi poniżej parametrami.
| Właściwości | Jednostki | Zakresy | |
| minimum | maksimum | ||
| Motorowa liczba oktanowa, MON | 89 | ||
Całkowita zawartość dienów (włączając 1,3-butadien) | % molowy | – | 0,5 |
| Siarkowodór | brak | ||
Całkowita zawartość siarki (po wprowadzeniu substancji zapachowej ) | mg/kg | – | 50 |
Badanie działania korodującego na miedzi (1h w temperaturze 40oC) | klasa korozji | klasa 1 | |
| Pozostałość po odparowaniu | mg/kg | – | 100 |
| Względna prężność par w temperaturze 40oC | kPa | – | 1.550 |
| Temperatura, w której względna prężność par jest nie mniejsza niż 150 kPa | |||
| – dla okresu zimowego1) | oC | -10 | |
| – dla okresu letniego2) | oC | +10 | |
| Zawartość wody | Brak wolnej wody w temperaturze 0oC | ||
| Zapach | 3) | ||
1) Okres zimowy trwa od dnia 1 listopada do 31 marca
2) Okres letni trwa od 1 kwietnia do 31 października
3) Zapach gazu powinien być rozróżnialny i nieprzyjemny oraz wyczuwalny w powietrzu przy stężeniu wynoszącym 20 procent dolnej granicy wybuchowości
Sprawność i ekonomiczność pracy silnika oraz jego stan techniczny zależy w dużej mierze od poziomu jakości i wartości eksploatacyjnej (energetycznej) paliw gazowych. Podstawowymi składnikami paliwa gazowego LPG są: propan C3H8 i butan C4H10.
Dobre funkcjonowanie instalacji gazowej w samochodzie zależy od takich parametrów jak:
– prężności par węglowodorów właściwa dla różnych temperatur;
– odpowiednia suchość (brak wilgotności) w gazie płynnym;
– brak zanieczyszczeń korozyjnych (siarkowodór) i niska korozyjność;
– niska zawartość dienów ze względu na ich agresywne działanie na stosowane membrany gumowe w reduktorze (parowniku);
– niska zawartość tzw. suchej pozostałości, która powstaje ze substancji oleistych, obecnych w gazie, mogących powodować niedrożność układu zasilania silnika gazem;
– obecność olefin w LPG, a szczególnie butenów jest niekorzystna, gdyż powoduje obniżenie LOM paliwa.
Skład gazu płynnego LPG stosowanego jako “auto?gaz” jest mieszaniną propanu i butanów o zmiennym składzie w zależności od warunków klimatycznych.
Najbardziej rozpowszechnione w krajach Unii Europejskiej mieszaniny LPG to:
– zimowa o składzie ok. 60% (m/m) propanu i 40% (m/m) butanów
– letnia o składzie ok. 50% (m/m) propanu i 50% (m/m) butanów
Nie istnieje ryzyko wybuchu, zatrucia podczas tankowania LPG większe niż podczas tankowania innych rodzajów paliw. Wyrazem tego może być fakt, iż obecnie trwają prace nad przygotowaniem dla ustawodawcy propozycji wprowadzenia samoobsługi na stacjach LPG, a Polska jest jedynym krajem UE gdzie nie jest dopuszczona samoobsługa przy tankowaniu LPG.
CZYM JEST LPG?
LPG czyli Liquefied Petroleum Gas jest płynnym gazem ropopochodnym, rzadziej używana nazwa tego paliwa to gaz skroplony. Jest to związek węglowodorowy będący produktem rafinacji ropy naftowej (stanowi około 2% masy przerobionego surowca). Na rynku najczęściej występuje jako mieszanina propanu (C3H8) i butan (C4H10).
Jest to obecnie najpopularniejszy gaz płynny. Pierwszy raz wyprodukowano go w roku 1910. pierwsze silniki spalinowe i napędzane gazem skonstruowano już w połowie XIX wieku, początkowo silniki napędzane LPG stosowano wyłącznie w samochodach ciężarowych i wózkach widłowych, obecnie gaz płynny używany jest także w dużych kosiarkach samojezdnych. Dziś nie tylko można zamontować w samochodzie zasilanym benzyną zbiornik z LPG, można też kupić samochód w seryjnie wyposażony w system bi-fuel (dostosowany do spalania zarówno benzyny jak i LPG), a także kupić samochód zasilany wyłącznie LPG (np. Fiat).
Cechy:
– bezbarwny
– bezwonny
– nie zanieczyszcza źródeł podziemnych, ponieważ jest nierozpuszczalny w wodzie
– spala się bez dymu i popiołu
– jego wartość oktanowa jest korzystniejsza od benzyny i oleju napędowego (90 do 110 oktanów)
– spręża się go i magazynuje w postaci ciekłej dla łatwiejszego przechowywania i transportowania
– nie traci i nie zmienia swoich właściwości z upływem czasu (nie zmienia stanu skupienia, nie wietrzeje)
– odporny na spalanie stukowe (czyli można go stosować w silnikach z zapłonem iskrowym)
– nie wymaga zatem stosowania toksycznych dodatków antydetonacyjnych
– przebiegowe zużycie paliwa w kg/100 km jest podobne dla gazu płynnego LPG i dla benzyny, zaś zużycie wyrażone w dm3/100 km jest dla gazu LPG o około 10-15 % wyższe niż dla benzyny
Zastosowanie:
– jako gaz opałowy (propan-butan),
– jako czynnik chłodzący w lodówkach
– jako gaz nośny w kosmetykach
– jako paliwo w wielu procesach przemysłowych
– jako zasilanie silników spalinowych
Zalety:
– LPG nie potrzeba dodatkowo “rozpylać” w cylindrach jak benzyny (czyli spala się wydajniej i bezpieczniej dla silnika)
– ma o 70 proc. mniejszy niż olej napędowy potencjał ozonotwórczy
– jest bezpieczny (zbiorniki z gazem napełniane są w 80 proc. i fabrycznie wyposażone w liczne zabezpieczenia jak zawór bezpieczeństwa, pozwalający na kontrolowany wyciek gazu)
– instalacja LPG jest niskociśnieniowa, co sprawia, że zbiornik jest lekki
– większość silników nie wymaga skomplikowanych przeróbek, by zastosować zasilanie LPG
– LPG zawierając węglowodory (których wydziela łącznie o 85 proc. mniej niż benzyna) o krótszym łańcuchu wydziela mniej gazów cieplarnianych niż benzyna
– wydziela o około 15 proc. mniej dwutlenku węgla niż benzyna i aż o 60 proc. mniej niż olej napędowy
– przy zastosowaniu systemów V generacji osiągi samochodu z instalacją gazową są zbliżone do tych uzyskanych na benzynie
– cena gazu jest obecnie (07.2009) o ponad 2,50 zł niższa od ceny benzyny
– amortyzacja instalacji LPG w samochodzie, zależnie od spalania i pokonywanego miesięcznie dystansu, może się zwrócić już po pół roku!
CZYM JEST CNG?
CNG (Compressed Natural Gas) jest sprężonym gazem ziemnym, jego głównym składnikiem jest metan (jego zawartość wynosi najczęściej od 90 do 97% objętości).
Gaz ziemny przechowywany jest w zbiornikach, pod ciśnieniem około 20 MPa (200 atm), zbiorniki takie nie są tak lekkie jak te z LPG, co powoduje, że CNG najczęściej stosowany jest w samochodach ciężarowych i autobusach (masa zbiornika o pojemności 80 dm3 to około 100 kg). W takim zbiorniku możliwe jest zmagazynowanie około 15 m3 gazu ziemnego w warunkach normalnych. W samochodzie umieszcza się od 4 do 6 zbiorników, co pozwala na przechowywanie w nich od 60 do 90 m3 gazu CNG w normalnych warunkach. Wyżej wymieniona objętość gazu zapewnia przebieg samochodu, w zależności od warunków eksploatacyjnych, wynoszący od 200 do 300 km.
Gaz ziemny zasadniczo dzieli się na L (low) i H (high), podział ten wynika z zawartości metanu i wartości energetycznej. Zaś wybór któregoś z powyższych rodzajów ma wpływ na ekonomikę, ale nie wpływa na pracę silnika.
CNG jest wyjątkowo bezpieczny w eksploatacji, rozprasza się bardzo szybko w powietrzu, dzięki czemu niewielkie jest prawdopodobieństwo zapłonu w przypadku uszkodzenia silnika. Ponadto butle na CNG znoszą bardzo wysokie ciśnienie, a system zaworów minimalizuje ryzyko wybuchu.
Liczba oktanowa gazu ziemnego wynosi około 110 jednostek, a więc charakteryzuje się on również znaczną odpornością na spalanie stukowe (jak LPG) oraz pozwala uzyskać bardzo dobre parametry silnika. Ponadto silniki zasilane CNG pracują o około 3 dB ciszej niż napędzane benzyną. CNG nadaje się zarówno do silników diesla jak i benzynowych, jednak znacznie bardziej opłacalne jest jego stosowanie w benzynowych (w przypadku wysokoprężnych koszty są większe, ponieważ potrzebny jest montaż iskrowego układu zapłonowego).
Pojazdy zasilane gazem ziemnym dzieli się na mono- i biwalentne, te pierwsze spalają wyłącznie CNG, te drugie zaś mają zasilanie benzynowe i CNG.
Gaz ziemny, przed jego zastosowaniem jako paliwo silnikowe, nie wymaga żadnej dodatkowej obróbki technologicznej. Zmian konstrukcyjnych niezbędnych do zastosowania zasilania CNG nie potrzebują też silniki.
Światowym liderem w liczbie samochodów napędzany CNG jest Argentyna. Jak informuje “The Gas Vehicle Report” po argentyńskich drogach jeździ aż 1 400 000 tego typu pojazdów. Na drugim miejscu pod względem liczy samochodów z zasilaniem CNG znajduje się Brazylia (921 tys. aut), na trzecim Pakistan (475 tys. aut). Dzięki odpowiednim ulgom podatkowym udało się zwiększyć liczbę samochodów zasilanych CNG w Stanach Zjednoczonych. Amerykański akt legislacyjny Clean Air Act zakłada zwiększenie do 2010 r. liczby pojazdów CNG i LPG do 4 milionów.
ZASADA DZIAŁANIA INSTALACJI LPG
W przypadku użytkowania samochodów z instalacją zasilania LPG bardzo przydatna jest znajomość podstawowych zasad jej działania.
Mimo iż są na rynku producenci samochodów wyposażonych fabrycznie w instalację LPG, większość z nas montuje instalację LPG w samochodach, które dotychczas zasilane były benzyną.
Dlatego mamy w nich dwa zbiorniki paliwa, jeden zabudowany fabrycznie, przeznaczony do magazynowania benzyny i drugi, w którym magazynowane jest paliwo gazowe. Mimo iż w głównej mierze pojazd będzie eksploatowany na paliwie gazowym należy pamiętać o tym, że zbiornik paliwa podstawowego, czyli benzyny, powinien być stale wypełniony (do około połowy swej pojemności). Pozwoli nam to na wyeliminowanie problemu szybkiego zużycia elektrycznej pompy zasilającej oraz wtryskiwaczy i w konsekwencji do utraty gwarancji na eksploatowaną instalację zasilającą paliwem gazowym jak i utratę gwarancji na samochód.
SCHEMAT FUNKCJONALNY INSTALACJI LPG
1. Zbiornik
Jego zadaniem jest magazynowanie LPG zarówno w fazie skroplonej jak i odparowanej.
2. Wielozawór i zawory bezpieczeństwa.
Wielozawór, jest urządzeniem stanowiącym osprzęt zespolony zbiornika. W skład tego osprzętu wchodzą następujące zawory: zawór ograniczający napełnienie zbiornika do 80% jego objętości wodnej, zawór ten automatycznie przerywa napełnienie zbiornika LPG w chwili osiągnięcia maksymalnego dopuszczalnego napełnienia; zawór zabezpieczający przed nadmiernym wypływem, uruchamiany w przypadku uszkodzenia przewodów łączących zbiornik z pozostałymi elementami instalacji, zabezpiecza on przed swobodnym wypływem gazu ze zbiornika; zawory zabezpieczające przed nadmiernym wzrostem ciśnienia wewnątrz zbiornika, które w przypadku wzrostu ciśnienia ponad 27 bar lub temperatury ścianki zbiornika ponad 1200C, zapewniają kontrolowany wypływ LPG ze zbiornika zapobiegając jego zniszczeniu; elektrozawór odcinający wypływ gazu ze zbiornika uniemożliwia wypływ gazu ze zbiornika, gdy silnik nie pracuje lub, gdy jest zasilany benzyną; wskaźnik poziomu LPG, umożliwia określenie ilości gazu zmagazynowanego w zbiorniku.
3. Zawór napełniający
Po połączeniu z dystrybutorem umożliwia napełnienie zbiornika, jest wyposażony w zawór zwrotny uniemożliwiający wypływ gazu ze zbiornika po jego zatankowaniu.
4. Przełącznik
Przełącznik jest zabudowany w miejscu zapewniającym łatwy dostęp i jego widoczność dla użytkownika, za jego pomocą możliwy jest wybór rodzaju paliwa zasilającego silnik, np. Gazu lub Benzyny. Diody świecące znajdujące się na przełączniku informują również o orientacyjnej ilości gazu znajdującego się w zbiorniku.
5. Czujnik ciśnienia
Czujnik ten mierzy różnicę ciśnień pomiędzy ciśnieniem gazu w listwie wtryskiwaczy, a ciśnieniem w kolektorze dolotowym (nie stosowany w instalacji tradycyjnej z regulacją przepływu gazu).
6. Listwa wtryskiwaczy
Urządzenie to jest odpowiedzialne za dostarczenie odpowiedniej dawki paliwa gazowego do każdego cylindra silnika. W instalacji tradycyjnej mieszalnik zapewniający wytworzenie mieszanki powietrzno-gazowej.
7. Urządzenie sterujące Systemem Sekwencyjnego Wtrysku Gazu- ECU Gaz
Urządzenie to przetwarza sygnały informujące o aktualnym stanie pracy silnika i na ich podstawie steruje pracą wtryskiwaczy gazu tak, aby zapewnić właściwy skład mieszanki, optymalne zużycie paliwa i zadawalające osiągi pojazdu.
8. Filtr Paliwa gazowego
Filtr ten jest odpowiedzialny za oczyszczenie gazu na jego drodze z regulatora do listwy wtryskiwaczy.
9. Reduktor/Regulator ciśnienia
Zadaniem regulatora parownika jest odparowanie skroplonego gazu oraz regulacja ciśnienia, w taki sposób, aby miało ono stałą wartość niezależnie od obciążenia silnika. Regulator jest również wyposażony w elektrozawór odcinający dopływ gazu do silnika wtedy, gdy silnik nie pracuje, lub zasilany jest benzyną. W przypadku instalacji tradycyjnej oprócz funkcji odparowania paliwa gazowego regulator ten dostarcza paliwo gazowe do mieszalnika w ilości odpowiadającej zapotrzebowaniu na paliwo ze strony silnika.
10. Bezpiecznik
Zabezpiecza on instalację elektryczną, systemu zasilania silnika paliwem gazowym. Osoba przekazująca samochód zasilany paliwem gazowym powinna Państwu wskazać miejsce umieszczenia bezpiecznika
Skroplona mieszanina propanu-butanu jest magazynowana w zbiorniku ciśnieniowym (1). Zbiornik ten w kształcie cylindra, lub toroidy montowany jest w tylnej części samochodu, najczęściej w bagażniku. Zbiornik jest wyposażony w osprzęt (2), który nazywamy wielozaworem. Sprężony gaz ziemny, po otwarciu zaworu odcinającego, przepływa przewodem wysokociśnieniowym do zaworu odcinającego sterowanego elektrycznie. Zawór ten jest zamknięty, gdy silnik nie pracuje, lub gdy jest zasilany benzyną. Po jego otwarciu gaz przepływa przewodem wysokociśnieniowym do regulatora ciśnienia (9). W urządzeniu tym następuje odparowanie propanu-butanu i obniżenie jego ciśnienia do wartości zbliżonej do ciśnienia atmosferycznego. Parownik ogrzewany jest płynem doprowadzonym przewodami elastycznymi z układu chłodzenia silnika. Odparowana mieszanina propanu i butanu jest w przypadku instalacji tradycyjnej zasysana poprzez mieszalnik do układu dolotowego silnika, natomiast w systemach zasilania wtryskowego wtryskiwana w pobliżu kanałów dolotowych głowicy za pomocą wtryskiwaczy elektromagnetycznych (6).
W samochodach z silnikami gaźnikowymi wykorzystywany jest również zawór odcinający przepływ benzyny sterowany elektrycznie. Umożliwia on odcięcie dopływu benzyny podczas zasilania silnika paliwem gazowym.
Przełącznik rodzaju zasilania: benzyna-gaz (4), poprzez odpowiednie włączanie obwodów zasilania cewek elektromagnesów zaworów odcinających zapewnia zasilanie silnika paliwem wybranym przez kierowcę.
ZASADA DZIAŁANIA INSTALACJI CNG
W Argentynie na CNG jeździ około 400 000 samochodów, w Polsce na razie tych samochodów nie jest wiele, ale z roku na rok ich liczba wzrasta. Warto wiedzieć jak wygląda instalacja CNG w samochodzie osobowym, bo paliwo to jest nie tylko wyjątkowo ekologiczne, ale i niezwykle bezpieczne.
Schemat funkcjonalny instalacji CNG
1. Butla na sprężony gaz ziemny
Butla wysokociśnieniowa, w której magazynowany jest sprężony gaz ziemny pod ciśnieniem 200 bar.
2. Zawór butli wraz z zaworem bezpieczeństwa
Zawór ręczny służy do zamknięcia dopływu gazu do instalacji zasilania paliwem gazowym w trakcie przeglądu lub naprawy instalacji lub dłuższego postoju.
3. Bezpiecznik
Bezpiecznik zabezpiecza instalację elektryczną systemu zasilania paliwem gazowym. Osoba przekazująca samochód zasilany paliwem gazowym powinna Państwu wskazać miejsce umieszczenia bezpiecznika.
4. Zawór tankowania
Umożliwia napełnienie butli sprężonym gazem ziemnym. Jest on wyposażony w zawór zwrotny zabezpieczający przed wypływem gazu. Może być zabudowany na zewnątrz pojazdu np. w tylnym zderzaku lub w komorze silnikowej.
5. Reduktor / Regulator ciśnienia
Zadaniem reduktora-regulatora jest obniżenie ciśnienia z 200 bar do około 2 bar i jego stabilizacja w cały zakresie obciążeń silnika, Jest on również wyposażony w elektrozawór odcinający dopływ gazu do silnika, gdy silnik nie pracuje lub zasilany jest benzyną. W przypadku instalacji tradycyjnej oprócz funkcji redukcji ciśnienia, regulator ten dostarcza paliwo gazowe do mieszalnika w ilości odpowiadającej zapotrzebowaniu na paliwo ze strony silnika.
6. Urządzenie sterujące Systemem Sekwencyjnego Wtrysku
Urządzenie sterujące to przetwarzając niezbędne sygnały informujące o stanie pracy silnika ustala odpowiedni czas otwarcia wtryskiwaczy, zapewniając tym samym właściwy skład mieszanki, optymalne zużycie paliwa jak i osiągi pojazdu. W instalacji tradycyjnej urządzenie sterujące typu TEC 99 Evolution sterujące pracą regulatora przepływu paliwa gazowego
7. Listwa wtryskiwaczy
Urządzenie to sterowane przez ECU gaz, ma za zadane podanie odpowiedniej dawki paliwa gazowego do kanału dolotowego każdego z cylindrów silnika. W instalacji tradycyjnej mieszalnik zapewniający wytworzenie mieszanki powietrzno-gazowej.
8. Czujnik ciśnienia
Czujnik ten zapewnia ciągły pomiar różnicy ciśnień pomiędzy ciśnieniem gazu w listwie wtryskiwaczy a ciśnieniem w kolektorze dolotowym silnika (nie stosowany w instalacji tradycyjnej z regulacją przepływu gazu).
9. Przełącznik
Umieszczany jest w pozycji ergonomicznej dla użytkownika, umożliwia wybór paliwa zasilającego silnik, tj. Gaz lub Benzyna lub też odwrotnie. Diody świecące na przełączniku informują również orientacyjnie o ilości gazu w zbiorniku.
Sprężony gaz ziemny jest magazynowany w butli pod ciśnieniem 20 MPa (2). Butla ta w kształcie cylindra, lub zespół składający się z kilku butli montowany jest w tylnej części samochodu, najczęściej w bagażniku. Butla jest wyposażona w osprzęt (2), który może być zabudowany w jednym urządzeniu nazywanym wielozaworem, lub każdy z elementów osprzętu może występować oddzielnie. Gaz po otwarciu zaworu odcinającego, przepływa przewodem wysokociśnieniowym do zaworu odcinającego sterowanego elektrycznie. Zawór ten jest zamknięty, gdy silnik nie pracuje, lub, gdy jest zasilany benzyną. Po jego otwarciu gaz przepływa przewodem wysokociśnieniowym do parownika regulatora ciśnienia (5). W urządzeniu tym następuje obniżenie ciśnienia gazu do wartości zbliżonej do ciśnienia atmosferycznego, w przypadku instalacji tradycyjnej, lub około 0,2 MPa w przypadku instalacji wtrysku paliwa gazowego. Regulator jest ogrzewany płynem doprowadzonym przewodami elastycznymi z układu chłodzenia silnika. Gaz o zredukowanej wartości ciśnienia jest zasysany poprzez mieszalnik do układu dolotowego silnika, w przypadku instalacji tradycyjnej natomiast w systemach zasilania wtryskowego wtryskiwany w pobliżu kanałów dolotowych głowicy za pomocą wtryskiwaczy elektromagnetycznych (7).
W samochodach z silnikami gaźnikowymi wykorzystywany jest również zawór odcinający przepływ benzyny sterowany elektrycznie. Umożliwia on odcięcie dopływu benzyny podczas zasilania silnika paliwem gazowym.
Przełącznik rodzaju zasilania: benzyna-gaz (9), poprzez odpowiednie włączanie obwodów zasilania cewek elektromagnesów zaworów odcinających zapewnia zasilanie silnika paliwem wybranym przez kierowcę.
Źródło: okgaz.pl
PODSTAWOWE ZASADY EKSPLOATACJI SAMOCHODU Z INSTALACJĄ GAZOWĄ
Najwrażliwszy w samochodzie zasilanym gazem jest układ zapłonowy oraz utrzymanie w zbiorniku odpowiedniej ilości benzyny, a zaraz potem okresowe przeglądy instalacji.
Co dzieje się z benzynowym układem zasilania w samochodzie z elektronicznym wtryskiem benzyny podczas zasilania gazem? Poszczególne elementy układu benzynowego podczas pracy silnika na gazie działają tak samo, jak przy pracy silnika na benzynie- nieczynne są jedynie wtryskiwacze benzyny, które podczas pracy silnika na gazie są na stałe zamknięte.
Żeby zapewnić poprawne działanie wtryskiwaczy benzyny uruchamianie silnika wyposażonego w instalację gazową powinno zawsze odbywać się na benzynie!
Warunek ten bezwzględnie spełniają instalacje z elektronicznymi reduktorami-parownikami, gdzie po wybraniu na przełączniku zasilania gazem każdorazowe wyłączenie silnika zapewnia kolejny jego rozruch na benzynie i dalej automatyczne przełączenie z benzyny na gaz. Pompa paliwowa podczas jazdy na gazie cały czas pracuje a pompowana benzyna powraca do zbiornika ochładzając po drodze elementy układu benzynowego, odprowadzając ciepło z wtryskiwaczy benzyny.
Zatem jazda na gazie bez odpowiedniej ilości benzyny w zbiorniku grozi zniszczeniem pompy benzynowej oraz przyspieszeniem zużycia pozostałych elementów układu paliwowego (wtryskiwaczy). W czasie jazdy na benzynie taki problem nie istnieje, ponieważ przy braku benzyny samochód po prostu zgaśnie i pompa nie będzie działać. Niektórzy przy montażu instalacji gazowych stosują odcinanie zasilania pompy benzyny, ale jest to raczej niewskazane ze względów technicznych
Należy zapamiętać, że jeżeli pompa paliwowa pracuje podczas jazdy na gazie to w zbiorniku należy utrzymywać odpowiedni poziom benzynę w ilości minimum ? jego pojemności.
1. Zasada eksploatacji samochodu z instalacją gazową
Napełnianie zbiornika gazem odbywa się wyłącznie na wyznaczonych do tego stanowiskach. W Polsce obowiązujące przepisy wymagają, aby wszystkie czynności związane z tankowaniem przeprowadzał pracownik punktu tankowania gazem. Za granicą (Holandia, Niemcy, Francja) spotkać można stacje autogazu samoobsługowe. W Polsce aktualnie takich nie ma!
Podczas uruchamiania zimnego silnika zasilanego benzyną następuje wzbogacenie mieszanki paliwowo-powietrznej (w gaźnikach – ssanie), po to aby zapewnić wymaganą ilość odparowanego paliwa dla uzyskania spalania w cylindrze, gdy silnik jeszcze nie osiągnął wymaganej temperatury pracy (nie zagrzał się). Zwiększona dawka benzyny powoduje niepełne spalanie i wzrost emisji spalin oraz spłukiwanie oleju ze ścianek cylindrów. Zjawisko to jest intensywniejsze przy rozruchu w niskich temperaturach – wtedy również silnik dłużej się nagrzewa, a to oznacza jego dłuższą pracę na wzbogaconej mieszance paliwowo-powietrznej. Aby zmniejszyć do minimum czas pracy na benzynie instalacje gazowe wyposaża się w czujnik temperatury, który zapewnia przełączenie na zasilanie gazem natychmiast po osiągnięciu przez reduktor-parownik odpowiedniej temperatury – bez konieczności obciążania tym zadaniem kierowcy.
2. Zasada eksploatacji samochodu z instalacją gazową
Zbiornik ,ze względu na przepisy bezpieczeństwa, może zostać napełniony płynnym gazem (LPG) maksymalnie do 80% jego pojemności całkowitej (wodnej). Za ten warunek odpowiada wyposażenie zbiornika (zawór ograniczający napełnienie do 80%).
Temperatura w komorze spalania silnika, w czasie jazdy na benzynie i LPG osiąga podobne parametry pod warunkiem, że instalacja gazowa jest odpowiednio dobrana do silnika i wyregulowana prawidłowo tak, że nie następuje zubożenie mieszanki gazowo-powietrznej. Instalacje wtrysku gazu IV generacji stosowane do samochodów z wielopunktowym wtryskiem benzyny są tak skonstruowane, że w przypadku zagrożenia zubożenia mieszanki (spadek ciśnienia gazu, przekroczenie max czasu otwarcia wtryskiwaczy) następuje automatyczne przełączenie z zasilania gazowego na benzynowy (powrót na benzynę), zabezpieczając w ten sposób silnik przed pracą na gazie na ubogiej mieszance, która wpływa niekorzystnie na żywotność silnika.
Układ zapłonowy przystosowany jest fabrycznie do pracy silnika na benzynie. Podczas pracy na gazie zapotrzebowanie na energie dla zapłonu mieszanki powietrzno-gazowej zwiększa się o ok. 30%, dlatego konieczne jest stosowanie wysokiej jakości przewodów wysokiego napięcia i świec zapłonowych. Podczas eksploatacji niejednokrotnie okazuje się, że elementy układu zapłonowego (cewka zapłonowa, świece, moduł) przy pracy na gazie wykazuje oznaki nadmiernego zużycia bądź uszkodzenia, które przy pracy na benzynie w danym momencie są słabo zauważalne lub w ogóle nie wykrywalne.
3. Zasada eksploatacji samochodu z instalacją gazową
Regularnie, co 15-20 tys. km (nie rzadziej jednak, niż raz na 12 m-cy) należy wykonywać ,w zakładach do tego uprawnionych, okresowe przeglądy techniczne instalacji gazowej.
Bardzo ważnym elementem układu benzynowego, mającym znaczący wpływ na poprawną pracę silnika na gazie, jest REGULATOR, lub URZĄDZENIE BIEGU JAŁOWEGO. Często jego wadliwe działanie objawia się pływającą pracą silnika na biegu jałowym na gazie. Przyczyną takiej pracy jest często zabrudzenie urządzenia lub przepustnicy.
Użytkując samochód z zamontowaną instalacją gazową należy mieć na uwadze, że jest to pojazd dwupaliwowy i trzeba zapewnić w pierwszej kolejności prawidłową pracę silnika na benzynie, aby mógł poprawnie pracować i osiągać pełną moc w czasie jazdy na gazie – na paliwie tańszym i bliższym przyjaznym dla otaczającej nas natury!
Źródło: Autor: mgr inż. Dariusz Wnuk
Materiał pochodzi z Pisma o Autogazie “Jazda za grosze” (nr 1/2008)
SŁOWNIK WAŻNYCH POJĘĆ Z ZAKRESU AUTOGAZU
Jeśli decydujemy się na instalację LPG powinniśmy znać podstawowe związane z nią pojęcia.
Oto kilka z nich:
Wlew gazu
Wlew służący do uzupełniania gazu w zbiorniku. Do wlewu mocuje się specjalny pistolet do tankowania, który przylega do gniazda wlewu, zaś za pomocą ciśnienia, gaz z dystrybutora napełnia zbiornik. Wlew wyposażony jest w jednokierunkowy zawór kulowy, zabezpieczony plastikowym korkiem, który eliminuje dostawanie się do zbiornika zanieczyszczeń.
Mikser gazu (mieszalnik)
Mikser (inaczej mieszalnik) jest urządzeniem, które stosowane jest w mieszalnikowych układach zasilania ( I i II generacji), jest odpowiednikiem gaźnika w układzie zasilania benzyną. Służy on do wprowadzenia gazu w fazie lotnej do układu ssącego silnika, dzięki niemu zapewnione jest optymalne mieszanie się powietrza z paliwem i dostarczenie odpowiedniej mieszanki dostosowanej do konkretnego stanu pracy silnika. Każdy mieszalnik dostosowany jest do danego typu pojazdu, ma zagwarantować najlepsze parametry silnika podczas pracy na gazie. Mieszalnik ma zasadniczy wpływ na zużycie gazu, elastyczność jazdy oraz na osiągi pojazdu.
Parownik-reduktor
Jest urządzeniem służącym do rozprężania i odparowywania ciekłego LPG w stan lotny. Parownik musi stworzyć paliwo gotowe do wchłonięcia przez silnik. Zastosowanie odpowiedniego reduktora jest uzależnione od pojemności skokowej silnika. Reduktor jest zainstalowany pionowo i równolegle do ruchu samochodu (inaczej hamowanie lub przyspieszenie powodowałoby zakłócenia w jego pracy). LPG trafiając ze zbiornika do reduktora gwałtownie się rozpręża i pochłania znaczne ilości ciepła, które pozyskuje się z układu chłodzenia silnika.
Centrala sterująca (przełącznik, moduł sterowania elektrycznego)
Elektroniczna jednostka sterująca, umieszczona w pobliżu deski rozdzielczej, umożliwia wybór zasilania samochodu (potocznie nazywana jest komputerem). Poza zwykłą sygnalizacją świetlną, która informuje kierowcę czy porusza się z zasilaniem gazowym czy benzynowym, steruje ilością gazu zapewniając prawidłową pracę silnika w każdych warunkach.
Zbiornik gazu i wielozawór
Zbiornik gazu służy do magazynowania paliwa płynnego, wykonany jest zwykle ze stali o wysokiej jakości i grubości przynajmniej 3 mm, jest szczególnie odporny na uszkodzenia mechaniczne i chemiczne. Zbiornik na LPG ma gwarancję około 10 lat i jest wyposażony w kołnierz, do którego montowany jest wielozawór. Zbiorniki gazu montowane są najczęściej nad osią kół (w bagażniku), mocowane są za pomocą obejm, zwykle do podłogi bagażnika. Ze względów bezpieczeństwa zbiorniki wypełniane są maksymalnie w 80 procentach, obecnie wszystkie wprowadzane do sprzedaży zbiorniki przechodzą próbę ciśnieniową.
Wielozawór jest częścią zintegrowaną ze zbiornikiem gazu, dzięki niemu można zbiornik zatankować. Jest urządzeniem elektromagnetycznym, które otwiera lub zamyka przepływ gazu. LPG trafia do elektrozaworu gazu w stanie ciekłym. Dzięki niemu ograniczana jest dla bezpieczeństwa ilość tankowanego paliwa (wielozawór wyposażony jest w urządzenie, które blokuje dalszy dopływ LPG, jeśli zbiornik jest wypełniony w 80 procentach). Dzięki magnesom połączonym wskaźnikiem zegarowym wielozawór pełni także funkcję miernika poziomu gazu.
Elektrozawór benzynowy
Zawór benzynowy służy do odcięcia dopływu benzyny do gaźnika z chwilą przełączenia silnika z benzyny na gaz, jest elementem występującym w najprostszych instalacjach mieszalnikowych. Umieszczony jest najczęściej pomiędzy gaźnikiem a pompą paliwa. Różnice między poszczególnymi elektrozaworami wynikają z rodzaju zastosowanego materiału, wielkości oraz powierzchni filtracyjnej.
Attuator
Attuator, czyli regulator przepływu gazu odpowiedzialny jest za sterowanie ilością gazu podawanego do silnika, a zasilanego przez mikser. Attuator zazwyczaj składa się z korpusu połączonego z przewodami gazowymi oraz silnika korkowego (silnik ten sterowany jest za pomocą sygnałów z elektronicznego układu sterującego).
Klapa przeciwwybuchowa
Zapobiega ona uszkodzeniom części kanału dolotowego i obudowy filtra, spowodowanym przez ewentualne wybuchy powrotne (tzw. strzały). Klapa umieszczona jest na kanale dolotowym powietrza do silnika lub w obudowie filtra powietrza.
Po wybuchu pierwotnym (w kolektorze ssącym) następuje nagły wzrost ciśnienia, które musi zostać zdekompresowane przez klapę przeciwwybuchową. Dzięki jej specjalnej konstrukcji zmniejszenie ciśnienia uzyskuje się przez chwilowe rozszczelnienie kanału dolotowego.
W momencie wystąpienia wybuchu powrotnego w kolektorze ssącym, następuje nagły wzrost ciśnienia, który musi zostać zdekompresowany. Zmniejszenie ciśnienia uzyskuje się poprzez rozszczelnienie kanału dolotowego dzięki specjalnej konstrukcji klapy. Po upuszczeniu nadmiaru ciśnienia, następuje samoczynny powrót klapy przeciwwybuchowej do pozycji wyjściowej. W przypadku ewentualnego zadziałania klapy należy sprawdzić czy guma ułożyła się prawidłowo (bez jakichkolwiek zagięć i podwinięć) i czy zapewnia odpowiednią szczelność. Klapa przeciwwybuchowa jest montowana ze względów bezpieczeństwa, jednakże wybuchy nie są groźne. Aby je wyeliminować należy dbać o sprawność układu zapłonowego (częstsza wymiana elementów).
Regulator przepływu
Jest elementem układu sterującego ilością gazu. Ma za zadanie regulowanie ilości gazu zasysanego przez mikser. Jeśli no. mieszanka spalana w cylindrze jest zbyt bogata, regulator przepływu (zwany inaczej attuatorem) zmniejsza dopływ gazu do miksera zmniejszając przekrój przepływu. Analogicznie, jeśli mieszanka jest zbyt uboga, zwiększa dopływ gazu. Attuator składa się z korpusu, który łączy się z przewodami gazowymi oraz z silnika krokowego, który sterowany jest za pomocą sygnałów z elektronicznego układu sterującego. Na podstawie analizy danych pochodzących z sondy lambda układ ocenia bieżącą sytuację i steruje elementem wykonawczym – attuatorem. Silnik krokowy może zajmować dowolną pozycję w przedziale 0 (całkowicie zamknięty) do 255 kroków (całkowicie otwarty).
Filtr fazy lotnej – umieszczony jest na przewodzie gazowym za reduktorem i odpowiada za filtrowanie gazu w fazie lotnej.
Filtr elektrozaworu gazowego – znajduje się w zaworze gazowym, który filtruje gaz w fazie ciekłej.
Kolektor ssący – element układu dolotowego silnika, który wprowadza powietrze do poszczególnych cylindrów. Kolektory mogą być zbudowane z różnych materiałów, np. aluminium czy tworzywa sztucznego.
Źródło: okgaz.pl
Dofinansowanie ze środków funduszu Ubezpieczeń Społecznych na realizację projektu pod tytułem “Ograniczenie negatywnego wpływu czynników środowiska pracy na pracowników uczęstniczących w procesie pracy”. Umowa podpisana 05.12.2023. Dofinansowanie zostało przeznaczone na zakup środków trwałych poprawiających komfort i bezpieczeństwo pracy.
